Ga naar de inhoud

Een goede samenvatting maken: 15 tips

  • Alan Tseng
Samenvatten samenvatting maken tips titel

Goed kunnen samenvatten is een belangrijke vaardigheid op school. Het helpt bij het leren van grote hoeveelheden tekst. In dit artikel vind je 15 tips om een goede samenvatting te maken.

Een goede samenvatting moet alle belangrijke informatie bevatten, maar nog steeds beknopt zijn. Je leest in dit artikel hoe je stap voor stap een samenvatting maakt van de stof die je moet leren voor een toets.

Wat is een samenvatting?

Een samenvatting is een verkorte en beknopte versie van een langere tekst. In een samenvatting wordt informatie op een zo kort mogelijke, maar nog steeds complete manier opgeschreven. In een samenvatting staan alleen de belangrijkste zaken: de kern van de tekst dus. Bijzaken worden niet in een samenvatting meegenomen.

Waarom maak je een samenvatting bij het leren?

Voor een toets moet je als leerling vaak grote hoeveelheden informatie leren. Het is lastig om effectief te leren als de belangrijkste informatie langdradig en verspreid is over grote lappen tekst. Door een samenvatting te maken pers je de leerstof samen, waardoor je makkelijker de informatie tot je opneemt.

Wat is een goede samenvatting?

Een goede samenvatting is beknopt, gestructureerd en duidelijk. Het moet alle belangrijke informatie duidelijk bevatten. De samenvatting is niet langdradig en legt de hoofdgedachte van de samengevatte tekst goed uit.

Bij welke vakken is het handig om een samenvatting te maken?

Bij de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, filosofie, godsdienst/cultuurbeschouwing en biologie is het nuttig om een samenvatting te maken. Deze vakken hebben veel informatie, en het draait om het vergaren van kennis, en niet oefenen en begrijpen, zoals bij bètavakken zoals wiskunde.

Een samenvatting digitaal of op papier maken?

Het is aan te raden een aantekeningen en samenvattingen altijd op papier te maken. Als je dingen opschrijft onthoud je ze beter, dat blijkt uit onderzoek. Verder biedt pen en papier meer flexibiliteit, onder andere bij het maken van schema’s, tekeningen, grafieken en symbolen.

Is samenvatten handig bij het leren voor een toets?

Ja. Voor ieder vak is het wel nuttig om een samenvatting te maken van de stof je die leert voor een toets. Zo krijg je een overzicht van de leerstof, wat altijd handig is.

Belangrijke begrippen bij het samenvatten

  • Hoofdzaak/hoofdgedachte: dit is de kern van de tekst. Stel jezelf de vraag: Waar gaat deze tekst over? Het antwoord op die vraag is vaak de hoofdzaak/gedachte. Het moet een overkoepelende term zijn over alle deelonderwerpen.
  • Bijzaak: Onbelangrijke detaillies in een tekst. Bijzaken zijn de zaken die je niet hoeft te weten voor een toets over een bepaald onderwerp.
  • Kernzin: Vaak is er in een alinea, paragraaf of hoofdstuk een kernzin. Dat is een zin dat de hele alinea samenvat. Het is handig om op zoek te gaan naar deze zin. (Vooral bij begrijpend lezen!)

Een goede samenvatting maken: 15 tips

Samenvatten samenvatting maken tips hoofdgedachte

1. Lees alles een keer grondig door

Begin met alles doorlezen. Als je hoofdstuk 2 van je aardrijkskundeboek moet leren voor de toets, ga je eerst alles even rustig grondig door te lezen. Dat is het, je hoeft niet aantekeningen te maken tijdens het lezen. Zo krijg je een idee van waar de tekst over gaat.

Lees de tekst oriënterend. Let daarbij op de koppen, afbeeldingen en vetgedrukte woorden en begrippen.

Lees ook: 10 tips voor meer motivatie voor school

2. Verdeel de stof in stukjes

Bijna alle schoolboeken zijn verdeeld in hoofdstukken die allemaal een eigen thema of deelonderwerp hebben. Het is slim om per hoofdstuk samen te vatten. Zo heb je automatisch meer structuur en het samenvatten wordt gelijk verdeeld in kleinere stukjes.

Lees ook: Goede cijfers halen op school: 20 tips die echt werken

3. Vind de hoofdgedachte / kern van elk hoofdstuk

Van elk hoofdstuk ga je een kopje, een titel maken. Dat wordt het onderwerp, hoofdgedachte of gewoon de kern het hoofdstuk. Als je in een hoofdstuk allerlei feesten in India uitgelegd krijgt, is het overkoepelende onderwerp Feesten in India.

Lees ook: Aantekeningen maken op school: 8 tips

4. Vat elk hoofdstuk in een zin samen

Vervolgens ga je elk hoofdstuk in een zin samenvatten. Dit is gewoon even handig om je te orienteren. Gebruik veel logische structuren in je aantekeningen zoals:

  • Begrip = betekenis
  • Oorzaak –> Gevolg
  • Definitie (voorbeelden)
  • Datum – gebeurtenis, locatie, wie? (vooral bij geschiedenis)
  • Onderwerp – uitleg
  • Formule – betekenis symbolen, eenheden, grootheden, theroie

5. Schrijf de belangrijkste dingen op (steekwoorden)

Dit is een van de belangrijkste stappen bij het maken van een samenvatting. Terwijl je door de tekst leest ga je belangrijke zinnen en begrippen (met de daarbij horende uitleg en betekenissen) op in je schrift. Het is slim om steekwoorden te gebruiken!

Lees ook: Cum Laude: Wat betekent dat? Cum laude slagen doe je zo!

6. Maak gebruik van lijsten met opsommingtekens

Samenvatten samenvatting maken tips steekwoorden

Dit vormt de kern van je samenvatting. Korte zinnen die iets uitleggen, lijsten, en begrippen met uitleg ernaast. Vaak zijn er oorzaak –> gevolg structuren in je samenvatting. Opsommingtekens in de kantlijn zijn handig, omdat je dat krachtige punten hebt.

7. Schrijf de tekst zo beknopt mogelijk over

Samenvatten is precies dat. Iets vertellen op een zo kort mogelijke manier. Persoonlijk ga ik bij biologietoetsen altijd het hoofdstuk overschrijven, maar 10 keer zo kort. Dan vat ik 30 bladzijdes tot bondige pagina’s in mijn schrift.

Lees ook: Schoolspullen lijst middelbare school (brugklas) 2022

8. Volg de structuur en volgorde van het boek

Schoolboeken zijn niet voor niets geschreven in een bepaalde volgorden en structuur geschreven. Er is een gedachte achter de opbouw. Vertrouw dus in je curriculum en maakt de samenvatting in de volgorde van de stof in het boek.

Lees ook: Is het gymnasium moeilijk: atheneum of gymnasium kiezen?

9. Schrijf in je eigen woorden

Het heeft geen zin om dingen over te schrijven die je niet begrijpt. Leg dingen uit op een manier die jij persoonlijk begrijpt. Let wel op dat de informatie correct blijft.

Als er bepaalde definities zijn die je direct moet kunnen reproduceren moet je dat vooral gaan leren. Maar vaak gaat het meer erom dat je het snapt.

Lees ook: Meer zelfvertrouwen krijgen: 20 eenvoudige tips en oefeningen

10. Maak een lijst van alle begrippen

Een begrippenlijst is superhandig. Op toetsen heb je vaak reproductievragen waarbij je simpelweg een begrip moet definiëren. Door de betekenissen van alle begrippen te leren krijg je deze vragen sowieso goed!

Lees ook: De Shuttle Run Test / Piepjestest (10 tips om trap 13 te halen!)

11. Schrijf niet alles over

Samenvatten samenvatting maken tips schrift

Ik zie leerlingen weleens hele boeken overschrijven. Dat heeft geen zin! Het punt van samenvatten is dat je dingen samenvat. Overschrijven is anders dan samenvatten.

Meestal word op een toets slechts tien tot twintig procent van de geleerde stof daadwerkelijk getoetst. Wees dus strategisch met wat je leert! Probeer te voorspellen welke vragen op de toets zullen komen.

12. Gebruik afkortingen, symbolen, tekeningen, tabellen en diagrammen

Hier zijn enkele voorbeelden om te proberen:

Dus/daarom—>
is/betekent: of =
Toelichting/aanvulling(…)
Vanv.
Lidwoordenweglaten zo mogelijk
Getallenals cijfer opschrijven (3, niet drie)

Tekeningen zijn extreem handig bij betavakken, vooral bij biologie. Een tekening van een cel is makkelijker te leren dan een geschreven beschrijving van de cel.

Samenvatten samenvatting maken tips tekening

Tabellen zijn super handig voor natuurkunde (zie voorbeeld)

GrootheidSymboolEenheidSymbool
SpanningUVoltV
StroomsterkteIAmpereA
WeerstandROhmΩ
VermogenPJoule/KilowattuurJ/kWh
LadingQCoulombC
Voorbeeld van natuurkunde aantekeningen in een tabel

13. Controleer je samenvatting

Nadat je een samenvatting hebt, ga je lekker door je samenvatting lezen en alles controleren. Daar ga je met je samenvatting leren voor de toets! Goed idee om te checken of je samenvatting overeenkomt met het boek.

Lees ook: Niet geleerd voor een toets? Dit moet je doen! (8 Stappen)

14. Alleen markeren/onderstrepen werkt niet!

Door dingen te markeren onthoud je ze niet, en je leert niks. Uiteindelijk verspil je waarschijnlijk alleen maar inkt! Schrijf dingen over. Want dan denk je goed na.

Lees ook: Doelen stellen voor jezelf in het nieuwe jaar 2022 (SMART doelen)

15. Leren met je samenvatting

Samenvatten samenvatting maken tips hoofdstukken

Als je goede aantekeningen hebt kun je ermee gaan leren voor een toets. Probeer je hand over je schrift te doen en om dan uit te leggen wat er in je samenvatting staat! Verder is het belangrijk om vooral veel te oefenen.

Zo maak je een goede samenvatting in 15 stappen

  1. Lees alles een keer grondig door
  2. Deel de stof in stukjes
  3. Vind de kern / hoofdgedachte
  4. Vat elk hoofdstuk in een zin samen
  5. Schrijf de belangrijkste dingen op (steekwoorden)
  6. Maak gebruik van lijsten met opsommingtekens
  7. Schrijf de tekst zo beknopt mogelijk over
  8. Volg de structuur en volgorde van het boek
  9. Schrijf in je eigen woorden
  10. Maak een lijst van alle begrippen
  11. Schrijf niet alles over
  12. Gebruik afkortingen, symbolen, tekeningen, tabellen en diagrammen
  13. Controleer je samenvatting
  14. Alleen markeren/onderstrepen werkt niet!
  15. Leren met je samenvatting

Gepubliceerd op 28 februari 2021

Geef een reactie!

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Hoi, leuk dat je er bent! Tipsvoorschool.nl maakt gebruik van cookies

X