Een verslag schrijven: stappenplan met tips en voorbeelden

Hoe schrijf je een verslag? Hier is een eenvoudig stappenplan om een goed verslag te schrijven.

Op de middelbare school moeten leerling voor de bètavakken biologie, scheikunde en natuurkunde weleens een verslag schrijven over een proef (practicum of experiment) die ze hebben gedaan.

Hieronder staat een eenvoudige handleiding om een verslag te schrijven. Dit stappenplan is voor vmbo, havo en vwo; onderbouw en bovenbouw.

Een verslag schrijven (veelgestelde vragen)

Onderdelen van een verslag

Wat moet er allemaal in een verslag? Een verslag (bij bètavakken) bestaat uit de volgende onderdelen:

• Titelpagina
• Titel
• Inhoudsopgave (optioneel)
• Inleiding
• Onderzoeksvraag
• Hypothese
• Verwachting
• Materialen
• Methode
• Resultaten
• Conclusie
• Discussie
• Literatuur (bronnen)
• Logboek (optioneel)

Titelpagina

De titelpagina is de eerste bladzijde (voorpagina) van je verslag. Wat moet er allemaal op de titelpagina staan?

• Titel: Helemaal bovenaan staat met grote letters de titel van het verslag.
• Afbeelding: Onder de titel staat en afbeelding. Het kan een foto zijn van jouw experiment of een afbeelding van internet. Vermeld daarbij wel de bron
• Naam: Voor- en achternaam van jezelf en eventueel degenen met wie je samen hebt gewerkt.
• Klas: Vermeld in welke klas je zit
• Datum: De datum waarop je de proef hebt gedaan
• School, vak en docent: Sommige docenten willen graag dat je je school, vak en leraar vermeldt. Doe het voor de zekerheid gewoon wel.

Als je deze stappen allemaal goed volgt heb je een perfecte voorpagina gemaakt, en als je een originele afbeelding wil maken kan dat met Canva.

Titel

Een pakkende en correcte titel is niet makkelijk te verzinnen. Hieronder zijn aandachtspunten bij het schrijven van een titel:

• De titel moet in een oogopslag duidelijk maken waar het verslag over gaat.
• De onderzoeksvraag moet duidelijk zijn uit de titel.
• De titel moet geen vraag zijn. (Dus niet Wat is het verband tussen x en y?, maar Het verband tussen x en y (bepalen met z))
• De titel moet niet abstract of grappig zijn. Gewoon strak en duidelijk.
• Hoe lang mag de titel van jouw verslag zijn? Een vuistregel is maximaal 10 woorden
• Hoofdletters: Alleen het eerste woord in je titel begint met een hoofdletter!
• Opmaak: De titel moet in een grote lettergrootte hebben, eventueel vetgedrukt.

Inhoudsopgave

• Heb je inhoudsopgave nodig? Een inhoudsopgave is meestal niet verplicht, maar bij langere verslagen en werkstukken met meer dan 8 pagina’s is het handig om een inhoudsopgave te maken.
• In de inhoudsopgave zet je achter de verschillende hoofdstukken de paginanummer.

Lees ook: Meerkeuzevragen beantwoorden: 16 tips

Inleiding

De inleiding is de eerste echte onderdeel van je verslag. In je inleiding ga je het onderwerp dat je hebt onderzocht introduceren aan de lezer. Een inleiding schrijven kan lastig zijn.

Wat is het doel van een inleiding? Bij een gewone tekst wil je in de inleiding het onderwerp introduceren de lezer interesseren, en de relevantie van het onderwerp aantonen.

Deze punten moet je in elk geval benoemen in een inleiding voor een verslag bij biologie, natuurkunde of scheikunde.

• Doel van het onderzoek. Wat onderzoek je? Voorbeeld: In dit onderzoek is het verband tussen weerstand en stroomsterkte onderzocht met een amperemeter.
• Relevante theorie. Is er een theorie, formule of belangrijke begrip bij jouw onderzoek? Voorbeeld: In dit onderzoek hebben wij gebruik gemaakt van de tweede wet van Newton.
• Achtergrondinformatie bij je onderzoek: Welke probleem of observatie ligt ten gronde van je onderzoek? Beschrijf zo nodig kort wat basiskennis voor je experiment.
• Belangrijke begrippen uitleggen: Definieer kort de belangrijkste termen. De informatie die nodig voor het vormen van een hypothese moet duidelijk zijn.
• Verwijzing naar bron: Als je bij je onderzoek een belangrijke bron hebt, kun je ernaar verwijzen naar de bronnenlijst. Zet een klein nummer erachter.
• Waarom is het onderzoek relevant? Haak in op de actualiteit! Wat voor problemen of verschijnselen hebben met jouw onderzoek te maken?

Onderzoeksvraag

De onderzoeksvraag hoort bij de inleiding. De onderzoeksvraag is wat je probeert erachter te komen. Wat wil je ontdekken, vaststellen, begrijpen, verklaren met jouw onderzoek?

De onderzoeksvraag moet een vraag zijn. Ideaal is de onderzoeksvraag een open vraag en geen ja-nee vraag. Hoe verandert x als y verandert? of Wat is het verband tussen x en y? zijn goede structuren voor onderzoeksvragen

De onderzoeksvraag beperkt zich tot slechts 1 wetenschappelijk probleem met 1 variabele factor.

Lees ook: 10 tips voor de toetsweek (plannen!)

Hypothese

De hypothese is jouw veronderstelde antwoord op de onderzoeksvraag. Het is wat jij verwacht, na je onderzoek te hebben gedaan, als antwoord te hebben op de onderzoeksvraag.

• De hypothese is een zin die direct antwoordt geeft op je onderzoeksvraag.
• Bij een hypothese hoort geen uitleg.
• Vermijd woorden zoals “meer, minder”
• Een hypothese is stellig, zodat hij aangenomen of afgeworpen kan worden.
• Schrijf je hypothese voordat je het experiment uitvoert.

Verwachting

De verwachting is anders dan de hypothese. De hypothese is een veronderstelde antwoord op de onderzoeksvraag. De verwachting is wat je verwacht waar te nemen, wat je verwacht te zien in de resultaten.

Lees ook: De Shuttle Run Test / Piepjestest (10 tips om trap 13 te halen!)

Materialen

• Maak een lijst van alle materialen die gebruikt zijn tijdens het practicum.
• Beschrijf alles nauwkeurig: Stoffen, concentratie, massa, temperatuur, hoeveelheid licht
• Nauwkeurigheid: Van meetinstrumenten moet de nauwkeurigheid gegeven op een half schaaldeel. (bij microscopen de vergroting)
• Bereik: Van meetinstrumenten moet het meetbereik gegeven worden. Noteer deze twee zaken tijdens de proef!
• Maak een tekening/afbeelding met nummering en pijltjes naar de materialen.

Lees ook: Cum Laude: wat betekent dat? Cum laude slagen doe je zo!

Methode

Beschrijf hier nauwkeurig hoe je de proef hebt uitgevoerd.

• Je methode is een doorlopend verhaal
• Beschrijf duidelijk op wat je hebt gemeten.
• Welk variabele verandert? Welke niet?
• Waar moet je op letten om nauwkeurig te meten?
• Hoe meet je eerlijk?
• Zijn er nog aandachtspunten?
• Figuur (afbeelding) beschrijven uitleggen met onderschrift
• Perspectief! Schrijf de methode vanuit de derde persoon. Voorbeeld: x is gemeten, y is gedaan. Niet: Ik meet x, hij meet y.
• Let op! Vermeld geen resultaten in je methode.

Lees ook: Aantekeningen maken op school: 8 tips

Resultaten

De resultaten zijn wat je hebt gemeten en waargenomen tijdens de proef. Dat allemaal vertel je volledig in je resultaten. Hieronder is een overzicht van zaken die in je resultaten horen.

• Tabellen van je metingen
• Grafieken en diagrammen van je metingen
• Zorg dat je de correcte lay-out aanhoudt!
• Grootheden en eenheden correct
• Correct aantal significante cijfers
• Leg symbolen en afkortingen uit
• Bovenschrift bij tabellen, onderschrift bij grafieken (figuur 1:, tabel 1)
• Beschrijf je waarnemingen nauwkeurig.
• Schaalverdeling moet oplopen 1, 2, 5 of 10-vouden hiervan
• Gebruik in je grafiek zo nodig een scheurlijn
• Maak grafieken en tabellen in Excel of Google Sheets
• Zorg dat de assen niet verwisseld zijn
• Grootheid (eenheid) pijltje langs beide assen uitzetten
• Meetpunten aanwezig
• Per school en docent zijn er verschillende regels bij de lay-out en ontwerp van tabellen en diagrammen. Vraag je leraar of leraren om meer informatie.

Lees ook: Samenvatten: een goede samenvatting maken doe je zo (15 tips)

Conclusie

De conclusie is het belangrijkste deel van een verslag. Gelukkig is het niet moeilijk eentje te schrijven. Dit moet er in elk geval in staan

• Verwijzing naar de resultaten (alle specifieke data erbij zetten)
• Herhaling van de hypothese / de verwachting
• Aannemen of verwerpen van de hypothese (klopt wel of niet, niet er tussen in)
• Correcte redenering
• Vertel wat je kunt concluderen, en beargumenteer het.
• Let op significante cijfers!

Lees ook: Goede cijfers halen op school: 20 tips die echt werken

Discussie

In de discussie ga je reflecteren op je proef.

• Nauwkeurigheid: Hoe nauwkeurig zijn jullie resultaten?
• Bronnen van onnauwkeurigheid: Waardoor zou er onnauwkeurigheid kunnen zijn opgetreden?
• Grootste procentuele onnauwkeurigheid: Lees dit voor meer uitleg.
• Ideeën voor vervolgonderzoek
• Wat kan er beter?
• Reflectie op je experiment.

Lees ook: Sneller schrijven: 16 tips om supersnel te schrijven

Literatuur (bronnen)

Hier ga je alle bronnen die je hebt gebruikt noemen. Dat kunnen boeken, websites of (wetenschappelijke) artikels zijn. Voorbeelden van Scribbr

• Voorbeeld boek: AuteurAchternaam, Initialen. (Jaar). TitelBoek (Editie). Stad, Land: Uitgever.
• Voorbeeld artikel: AuteurAchternaam, Initialen., & AuteurAchternaam, Initialen. (Jaar). Titel van artikel. Titel van Journal, Volume(Issue), Paginanummer(s).
• Voorbeeld webpagina: AuteurAchternaam, Initialen. (Jaar, Dag maand). TitelArtikel [EventueelTypeInternetbron]. Geraadpleegd op dag maand jaar, van http://WebPagina

Lees ook: Woordjes leren: De ultieme gids (10 tips) (Snel & effectief)

Opmaak van het verslag

Gebruik een “standaard” lettertype (serif of sans serif) zoals Arial, Calibri, Helvetica of Times New Roman met lettertype 11-13.

Gebruik koppen voor hoofdstuktitels en zorg dat je de pagina’s nummert. Als je het verslag op papier inlevert is het goed om een snelhechter te gebruiken.

Zorg ook dat je grote lappen tekst verdeelt in alinea’s. Als je verslag visueel er goed uit ziet gaat je docent het zeker waarderen! Begin elk deel van je verslag op een nieuwe pagina.

Lees ook: 10 tips voor meer motivatie voor school

Voordat je een verslag inlevert

Controleer of je alle onderdelen die in dit artikel zijn genoemd in je verslag hebt verwerkt. Zorg vooral dat je onderzoeksvraag en hypothese juist zijn. Controleer je verslag op spelfouten en laat een klasgenoot het verslag lezen en vraag om feedback.

Controleer of de lay-out van de resultaten juist is: bovenschrift bij tabellen, onderschrift bij figuren, grootheden schuin, juiste eenheden, op de juiste assen, en let vooral ook op significante cijfers!

10 tips voor het schrijven van een verslag

1. Begin op tijd
2. Ga goed voorbereid naar de proef.
3. Verdeel de taken goed
4. Maak foto’s tijdens het experiment
5. Maak aantekeningen tijdens de proef
6. Zorg dat je alle onderdelen hebt
7. Begin met een lay-out, vul daarna alles in
8. Zorg dat je een goede onderzoeksvraag hebt
9. Stel vragen als je iets niet snapt
10. Controleer op taal- en spelfouten!

Gepubliceerd op 13 maart 2021